Khăn Phủ Diện Hầu Đồng

Mũ áo, xiêm y hay còn gọi là khăn chầu, áo ngự mà các thanh đồng áp dụng khi thực hành thực tế tín ngưỡng thờ mẫu rất nhiều dạng, phong phú. Cùng vì nếu đọc một cách thường thì hầu 36 giá bán đồng thì cần phải có 36 cỗ trang phục, kèm từ đó là những phụ khiếu nại như trâm, lược, vòng tay, kiềng cổ, xà tích, đai, nét, mạng, chấn tâm, cờ, đao, kiếm, cung tiễn....

Còn trường hợp theo sự hiện tại diện của các vị tiên thánh ở các đền, điện, phủ thờ thì có những trang phục giành cho nam thần và con gái thần với những hàng quan liêu lớn, quan tiền hoàng, Chầu bà, Thánh Cậu, Thánh Cô. Theo những nhà nghiên cứu về tín ngưỡng bái Mẫu tương tự như các thanh đồng có không ít năm theo nghiệp hầu đồng thì những thanh đồng thường xuyên hầu 5 quan lớn, 3 ông Hoàng, 4 chầu, 5 cô với 2 cậu. Như vậy có tầm khoảng 20 bộ khăn chầu, áo ngự với những điều khoản từ rất lâu rồi về mầu sắc, hoa văn trang trí cùng những phụ khiếu nại kèm theo.

Để khiến cho sự đĩnh đạc khi hầu ghế các Quan cùng sự thướt tha, thướt tha khi hầu ghế mặt hàng Cô không chỉ là là sự nhập vai của những thanh đồng biểu đạt qua đường nét mặt, hễ tác mà còn là một trang phục của những ông đồng, bà đồng. ít nhiều thanh đồng là thiếu nữ nhưng thường hầu giá hàng quan, giá bán Đức ông và cũng có nhiều thanh đồng là nam tuy vậy thường hầu giá chỉ Chầu Bà, Thánh Cô. Dù rằng vậy khi đóng vai thì thần thái của họ rất như là với bậc tiên thánh mà họ đang hầu.

Thanh đồng là nam nhưng hầu giá đàn bà thần với những động tác múa uyển đưa và khoác trên mình cỗ trang phục toát lên thần thái của cô bé thần để cho vấn hầu vô cùng hấp dẫn những người tham dự. Thanh đồng Nguyễn Văn Mười làm việc Bắc Giang (người thường hầu giá bán Cô đôi Cam Đường) đến hay: lúc ngự về đồng, cô mặc áo tứ thân màu xanh, chít khăn mỏ quạ, đầu team nón quai thao giống hệt như đồ của những liền chị quê hương Kinh Bắc. Vai hộ sinh đòn gánh cong, hai đầu là giá đựng vải vóc vóc.

Những thanh đồng nữ mà hầu giá bán hàng quan lớn, quan tiền hoàng hoặc giá Đức ông thường là hồ hết người có tương đối nhiều năm hầu đồng. Trong câu chuyện với tôi, bà Lê Nhung Tuyết – Đồng thường Tân Ninh, phường è cổ Phú, tp Bắc Giang, tỉnh giấc Bắc Giang cho thấy bà là người dân có hơn 40 tuổi đồng với bà hay hầu ghế Đức ông nhà Trần. Những thanh đồng nên tuân theo đều phép tắc, cơ chế từ rất lâu rồi về màu sắc trang phục theo từng giá chỉ hầu, ví dụ điển hình quan đệ độc nhất mặc áo color đỏ, quan lại đệ Nhị mang áo màu xanh da trời còn quan liêu đệ Tam thì áo màu trắng.

Hầu giá bán Cô bé thì các ông đồng, bà đồng mặc các y phục trông khôn xiết nhí nhảnh, rất có thể mặc áo cõn xanh hoặc lam hoặc có thể mặc áo lá 2 màu đỏ xanh vắt chéo cánh nhau, bụng thắt đai trấn, thuộc cấp quấn xà cạp, sống lưng đeo cung tiễn hoặc vai quẩy lẵng hoa, cổ treo kiềng bạc, tai treo hoãn bạc, dao túi xách hai bên xúng xinh hoặc thắt đai hoa nhiễu vải năm color sỡ.

Các ông đồng, bà đồng lúc hầu giá bán thánh Cậu thường mặc áo trấn thủ ngắn, đầu nhóm khăn vội chéo, hoặc khăn đầu rìu, vai thay hai mạng chéo nhỏ, cổ treo kiềng nhạc, bắp tay treo băng hoa vải, tuỳ thuộc quấn xà cạp cùng đeo vòng nhạc, bụng thắt đai nhiễu, mặt sườn dải đai ngắn buông hông, dải đai dài giắt ngang hông trông cực kỳ nhí nhảnh. Nếu khi hầu đồng mà các ông đồng, bà đồng khoác áo thêu rồng, đầu nhóm khăn xếp, khởi sắc cài ngang khăn đóng theo màu sắc của áo, bụng có đai vỏ hộp thêu ổ tứ lính…thì sẽ là đang hầu giá hàng quan tiền lớn.

Y phục của các nam thần hoàng thường thêu họa tiết là ổ rồng tròn xuất xắc ổ chữ thọ, ổ mây vờn, gấu áo hiện đang có hình thủy ba. Còn y phục của những nữ thần thường xuyên thêu hình công, phượng, cành hoa hoặc tứ quý cùng với các màu sắc sắc sỡ.

Trang phục hầu đồng cũng mang yếu tố bản địa bởi các thanh đồng hay sử dụng những trang phục mang tính vùng miền lúc hầu các giá hầu thánh của địa phương. Chẳng hạn, khi hầu giá Chầu tự do thanh đồng thường mặc áo ngắn giống như áo của thiếu phụ dân tộc Mường. Hay, hầu giá bán Chầu Lục thì các thanh đồng thường áp dụng khăn vấn đầu như khăn của một trong những dân tộc thiểu số phía Bắc.

Chúng ta còn có thể thấy vệt ấn năng động qua các thời kỳ trong phục trang hầu đồng. Chẳng hạn, khăn vấn tóc của các bà các cô thành phố hà nội hồi đông đảo năm thời điểm đầu thế kỷ XX thì ni vẫn được các thanh đồng sử dụng làm dòng khăn vấn đội đầu ở giá bán hàng Mẫu. Hay, cái yếm cổ dây của các bà các cô đồng bằng phía bắc màu hồng đào, hoa lý cũng khá được sử dụng linh hoạt trong số giá mặt hàng Cô.

Ngoài khăn, áo thì trang sức và thứ phụ kiện trong hầu đồng cũng khôn cùng phong phú, có thể kể đến như: cờ, quạt, đao, kiếm, thai rượu, túi thơ….. Dùng cho những giá hàng Chầu Bà gồm hoa tai, nhẫn xuyến, vòng cổ với những bộ xà tích. Khi những thánh bà múa đồng thì lục lạc, xà tích phát ra giờ kêu với âm nhạc, lời hát của cung văn tạo cho giá hầu thêm phần rộn ràng.

Trang phục hầu đồng được các thanh đồng sử dụng đạt tới mức mức nghệ thuật, tạo nên sự uy nghiêm của các giá hầu. Trải qua từng thời kỳ, xiêm y hầu đồng đều phải có sự biến hóa và cách tân cho cân xứng với bối cảnh xã hội và nhận thức về nét đẹp của con bạn tại thời điểm đó.